कवी, साहित्यिक व त्यांची टोपणनावे

कवी, साहित्यिक व त्यांची टोपणनावे

कृष्णशास्त्री चिपळूणकर- मराठीचे जॉन्सन

ग.चिं. केळकर-साहित्यसम्राट

ना. वा. केळकर-मुलाफुलांचे कवी

सौदागर नागनाथ गोरे - छोटा गंधर्व

कृष्णाजी केशव दामले -केशवसुत

आत्माराम रावजी देशपांडे - अनिल

दिनकर गंगाधर केळकर -अज्ञातवासी

माधव त्र्यंबक पटवर्धन -माधव ज्युलियन

शंकर काशिनाथ गर्गे -दिवाकर

गोपाळ हरी देशमुख -लोकहितवादी

नारायण मुरलीधर गुप्ते - बी

वसंत ना. मंगळवेढेकर -राजा मंगळवेढेकर

माणिक शंकर गोडघाटे -ग्रेस

नारायण वामन टिळक -रेव्हरंड टिळक

केशवसुत-आधुनिक मराठी काव्याचे/ कवितेचे जनक

सेतू माधवराव पगडी -कृष्णकुमार

दासोपंत दिगंबर देशपांडे -दासोपंत

हरिहर गुरुनाथ कुलकर्णी -कुंजविहारी

रघुनाथ चंदावरकर - रघुनाथ पंडित

चिंतामण त्र्यंबक खानोलकर - आरती प्रभू

दत्तात्रय कोंडो घाटे -दत्त

नारायण सूर्याजीपंत ठोसर -रामदास

मोरोपंत रामचंद्र पराडकर - यशवंत मोरोपंत

यशवंत दिनकर पेंढारकर- महाराष्ट्र कवी

बा. सी. मर्ढेकर- मराठी नवकाव्याचे/ कवितेचे जनक,निसर्गप्र

सावित्रीबाई फुले- आधुनिक मराठी कवितेच्या जननी

संत सोयराबाई- पहिली दलित संत कवयित्री

त्र्यंबक बापूजी ठोंबरे- बालकवी

ना. धों. महानोर- रानकवी

विनायक जनार्दन करंदीकर- विनायक

काशिनाथ हरी मोडक- माधवानुज

प्रल्हाद केशव अत्रे- केशवकुमार

त्र्यंबक बापूजी ठोंबरे- बालकवी

वि. वा. शिरवाडकर- कुसुमाग्रज

शाहीर राम जोशी- शाहिरांचा शाहीर

ग. त्र्यं. माडखोलकर- राजकीय कादंबरीकार

राम गणेश गडकरी- बाळकराम,गोविंदाग्रज

दादोबा पांडुरंग तर्खडकर- मराठी भाषेचे पाणिनी

विष्णुशास्त्री चिपळूणकर- मराठी भाषेचे शिवाजी

काव्यग्रंथ व कवी -

यथार्थदीपिका -वामन पंडित	महाभारत-व्यासमुनी
बिजली- वसंत बापट	गीता -व्यासमुनी
दासबोध व मनाचे श्लोक - समर्थ रामदास	मुद्राराक्षस- विशाखादत्त
शीळ- ना. घ. देशपांडे	मृच्छकटिक -शूद्रक
गीतरामायण-ग. दि. माडगूळकर	केकावली - मोरोपंत
ज्वाला आणि फुले - बाबा आमटे	नलदमयंती स्वयंवराख्यान - रघुनाथ पंडित
स्वेदगंगा-वि. दा. करंदीकर	अभंगगाथा -संत तुकाराम
भावार्थदीपिका (ज्ञानेश्वरी) - संत ज्ञानेश्वर	भावार्थ रामायण -संत एकनाथ

महानुभावपंथीयांचे 'साती ग्रंथ'

1.शिशुपालवध   इ.स. 1195 भास्करभट्ट बोरीकर	5. ज्ञानबोध इ. स. 1253  - विश्वनाथ बाळपूरकर
2.एकादशग्रंथ  इ.स.1196 कवी भास्करभट्ट	6. सह्याद्रिवर्णन -इ.स. 1254 - खळोव्यास
3. वस्त्रहरण इ.स.1200 दामोदर पंडित	7.  ऋद्धिपुरवर्णन-इ.स. 1285-नारोव्यास
4. रुक्मिणी स्वयंवर इ.स. 1210  नरेंद्र कवी

मराठीतील पाच प्रमुख संतकवी 

1. ज्ञानेश्वर -भावार्थदीपिका (ज्ञानेश्वरी), अमृतानुभव, चांगदेव पासष्टी	2. नामदेव -नामदेव गाथा
3. एकनाथ -चतुःश्लोकी भागवत, एकनाथी भागवत, रुक्मिणी स्वयंवर, भावार्थ रामायण, भारुडे व गौळणी ही लोकगीते	4. तुकाराम - तुकाराम गाथा
5. रामदास- दासबोध, मनाचे श्लोक, करुणाष्टके इत्यादी.

मराठीतील पंडित कवी

1. मुक्तेश्वर -श्लोकबद्ध रामायण, मुक्तेश्वरी, महाभारत	2. वामन पंडित -निगमसार, गीतेवरील समश्लोकी टीका, यथार्थ दीपिका
3. सामराज -रुक्मिणीहरण व मुद्गलाख्यान	4. नागेश -सीतास्वयंवर, रुक्मिणी स्वयंवर, चंद्रावलीवर्णन, शारदाविनोद, रसमांजिरी
5. रघुनाथ पंडित- नल दमयंती स्वयंवर, गजेंद्रमोक्ष	6. श्रीधर -हरिविजय, श्रीरामविजय, पांडवप्रताप, शिवलीलामृत
7. मोरोपंत - मोरोपंती महाभारत, मोरोपंती रामायणे, हरिवंश, कृष्णविजय, केकावली इत्यादी.

मराठी शाहीर (तंतकवी)

परशराम	अनंत फंदी
राम जोशी	होनाजी
सगनभाऊ	प्रभाकर

आधुनिक कवि- पंचक

विनायक जनार्दन करंदीकर	बालकवी (त्र्यंबक बापूजी ठोंबरे )
केशवसुत (कृष्णाजी केशव दामले )	गोविंदाग्रज (राम गणेश गडकरी )
नारायण वामन टिळक

मराठीतील विशेष

1.मराठीचे पाणिनी-दादोबा पाडुरंग तर्खडकर	11.‘माझे सत्याचे प्रयोग' या पुस्तकाचे लेखक-महात्मा गांधी
2.मराठीतील पहिले मुद्रित व्याकरण-महाराष्ट्र भाषेचे व्याकरण (गंगाधर शास्त्री फडके यांचे)	12.'विशाखा' या काव्याचे लेखक-कुसुमाग्रज (वि. वा. शिरवाडकर)
3.मराठीतील पहिली ज्ञात ऐतिहासिक कादंबरी-मोचनगड (गुंजीकर यांची)	13.अण्णाभाऊ साठे यांची राज्यपुरस्कारप्राप्त कादंबरी-फकिरा
4.मराठीतील पहिली सामाजिक कादंबरी-यमुनापर्यटन - बाबा पद्मनजी	14. 'ग्रामगीते'चे लेखक- संत तुकडोजी महाराज
5.मराठीतील भाषांतरित स्वरूपाची पहिली कादंबरी-'यात्रिक क्रमण' - हरीकिशनजी	15. 'गुलामगिरी' या ग्रंथाचे लेखक-महात्मा फुले
6.मराठीतील पहिल्या स्त्री कादंबरीकार-साळूबाई तांबेकर	16. भारतीय संस्कृती कोशाचे संपादक-पंडित महादेवशास्त्री जोशी
7.विरामचिन्हाचा मराठीत सर्वप्रथम वापर करण्याची पद्धत यांनी सुरू केली - मेजर कॅन्डी	17. मराठी साहित्यासाठी पहिला ज्ञानपीठ पुरस्कार मिळविणारी व्यक्ती - वि. स. खांडेकर (ययाती)
8. मराठीतील पहिले नियतकालिक 'दर्पण'चे संपादक- बाळशास्त्री जांभेकर	18. श्यामची आई चित्रपटाचे निर्माते -आचार्य अत्रे
9.या मराठी संताचे अभंग शिख धर्मग्रंथात आढळतात-संत नामदेव	19. कोलकाता भाषा साहित्य पुरस्कारविजेती कादंबरी-पडघवली
10.'स्वावलंबी शिक्षण' हे या शिक्षणसंस्थेचे ध्येय आहे-रयत शिक्षण संस्था	20. प्रसिद्ध संत कवी सोपानदेव यांचे समाधीस्थळ -सोमेश्वर
21. काव्यफुले या कवितासंग्रहाच्या लेखिका - सावित्रीबाई फुले

 संत व त्यांची मूळ गावे 

श्री शंकराचार्य-कालडी (केरळ)	संत एकनाथ-पैठण (महाराष्ट्र)
संत मुक्ताबाई-आपेगाव (महाराष्ट्र)	संत बसवेश्वर-बागेवाडी (विजापूर), कर्नाटक
श्री संत नामदेव-नरसी बामणी, जि. हिंगोली (महाराष्ट्र)	संत ज्ञानेश्वर-आपेगाव (महाराष्ट्र)
संत रामदास स्वामी-जांब, ता. अंबड, जि. जालना	संत तुकाराम -देहू (महाराष्ट्र)
संत सावता महाराज-अरणभेंडी (पंढरपूर), महाराष्ट्र	संत जनाबाई -गंगाखेड, जि. परभणी
संत तुलसीदास-राजापूर, जि. बांदा ( उत्तर प्रदेश)	संत नरहरी महाराज-पंढरपूर, (महाराष्ट्र)

संत / कवी-वचन / गीत

• संत ज्ञानेश्वर -  पैल तो गे काऊ कोकता हे, शकुन गे माये सांगताहे 
• संत तुकाराम  - पापाची वासना नको दाऊ डोळा त्याहुनी आंधळा बराची मी ।
• विठ्ठल वाघ  -  काळ्या मातीत मातीत तिफण चालते
• संत तुकाराम  -  बोले तैसा चाले त्याची वंदावी पाऊले
• नारायण मुरलीधर गुप्ते  -  गाई पाण्यावर काय म्हणुनी आल्या? का गं गंगायमुनाहि मिळाल्या?
• समर्थ रामदास  -  शिवरायांचे आठवावे रूप, शिवरायांचा आठवावा प्रताप
• कुसुमाग्रज  -  सर्वात्मका शिवसुंदरा स्वीकार या अभिवादना तिमिरातुनी तेजाकडे प्रभू आमुच्या ने जीवना
• तुकडोजी महाराज   -  या भारतात बंधुभाव ---
• श्री. कृ. कोल्हटकर  -  बहु असोत सुंदर संपन्न की महा

वर्ष व महोत्सव

• रौप्य महोत्सव - 25 वर्षे
• सुवर्ण महोत्सव-50 वर्षे
• हीरक महोत्सव-60 वर्षे
• अमृत महोत्सव-75 वर्षे
• शतक महोत्सव-100 वर्षे

🟡स्पर्धा परीक्षेच्या संदर्भात महाराष्ट्र राज्याची महत्वाची माहिती

🔶महाराष्ट्रातील महत्त्वाची राष्ट्रीय उद्याने आणि अभयारण्य

🔷महाराष्ट्रातील महत्त्वाचे डोंगर, टेकड्या आणि खाड्या

🔶 महाराष्ट्रातील मुख्य तलाव, नद्या आणि धरणे

🔷महाराष्ट्रातील सर्व जिल्ह्यांची आणि तालुक्यांची यादी

🔷 महाराष्ट्रातील मुख्य जलविद्युत केंद्र आणि औष्णिक केंद्र

🔷 महाराष्ट्रातील प्रसिद्ध किल्ले

🔷 महाराष्ट्रातील प्रसिद्ध धार्मिक व पर्यटन स्थळे

🔷महाराष्ट्रातील अष्टविनायक

🔷 महाराष्ट्रातील प्रसिद्ध लेण्या